Niedobór witaminy E

Nasz organizm ma zdolność magazynowania witaminy E. Wśród tkanek, najwyższą zawartością α-tokoferolu cechują się tkanka tłuszczowa (150 µg/ g tkanki) oraz nadnercza (132 µg/g tkanki). W innych organach takich jak: nerki, serce czy wątroba, zawartość tokoferolu waha się pomiędzy 7 a 40 µg/g tkanki, natomiast bardzo niski poziom (ok. 2 µg/g tkanki) występuje w erytrocytach, czyli krwinkach czerwonych.

Chorobą, która jest bezpośrednio związana z niedoborem tokoferolu jest bardzo rzadka neurodegeneracyjna choroba zwana ataksją z niedoborem witaminy E (ang. ataxia with vitamin E deficiency, AVED). U osób z tą chorobą osłabione jest włączanie α-tokoferolu do lipoprotein VLDL w wątrobie. AVED objawia się zaburzeniami rdzeniowo-móżdżkowymi jeszcze przed osiągnięciem okresu dorosłości. W latach 90. wykazano, że przyczyną AVED jest mutacja w genie kodującym α-TTP.

Długotrwały okres zaburzeń wchłaniania witaminy E może być przyczyną powstawania znacznych niedoborów. Taka sytuacja może wystąpić w przypadku niektórych chorób związanych z nieprawidłowym wchłanianiem tłuszczów, zaburzeniami w krążeniu wątrobowo-jelitowym lub anemią hemolityczną. Objawami hipowitaminozy są: zmniejszenie zawartości witaminy w osoczu, przyspieszony rozpad krwinek czerwonych oraz dystrofia mięśniowa u osób dorosłych. Niedobór witaminy E wywołuje zmiany zwyrodnieniowe w przednim płacie przysadki mózgowej, zmniejsza wydzielanie hormonu gonadotropowego, co jest przyczyną obniżenia jakości plemników u mężczyzn, a u kobiet prowadzi do zaburzeń w okresie ciąży, obumierania płodu i poronień.

Dla niemowląt z niską masą urodzeniową, w stanach niedoboru tokoferolu pojawia się zwiększona wrażliwość na toksyczne działanie tlenu, agregacja płytek krwi, zaburzenia nerwowo-mięśniowe, zahamowanie wzrostu naczyń w oku prowadzące do ślepoty.

Odbiegając od przypadków ciężkiego niedoboru (hipowitaminozy) witaminy E, na co dzień zdarzają się subkliniczne (nie dające objawów) niedostatki tokoferolu, a biorąc pod uwagę nasze zwyczaje żywieniowe oraz uwarunkowanie ekonomiczne, obserwuje się niepokojący trend malejącego spożycia witaminy E wraz z dzienną racją żywieniową. Wynika to ze zmniejszonego spożycia tłuszczów roślinnych i razowego pieczywa. Ponadto wahania sezonowe w spożyciu niektórych produktów będących źródłem witaminy E powodują, że zalecane dzienne spożycie odbiega od wskazanego poziomu.